Ιστορική ημέρα η σημερινή για το νησί μας αφού πριν από 106 χρόνια, στις 4 Νοέμβρη του 1912, πραγματοποιήθηκε η ένωση του νησιού μας με την Μητέρα Ελλάδα.
(Πρώτη ανάρτηση 4/11/2018)
Με αφορμή την ημέρα λοιπόν ας δούμε το χρονικό εκείνων των ημερών όπως γράφεται στις σελίδες του βιβλίου του Ιωάννη Μελά ”Ιστορία της Νήσου Ικαρίας”
Με την επίτευξη της απελευθέρωσης την 17η Ιουλίου του 1912 ο Ικάριος Αρχηγός Ιωάννης Μαλαχίας επισκέφθηκε την Αθήνα με σκοπό την αναγνώριση της Ικαρίας Ελευθέρας Πολιτείας, εκεί βρέθηκε με τους Πρεσβευτές της Ιταλίας και της Βρετανίας οι οποίοι έδωσαν υποσχέσεις στον Ικάριο Αρχηγό. Στη συνέχεια βρέθηκε τον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο στον οποίο εξέθεσε τα προβλήματα και τις απειλές του νέου νησιωτικού κράτους, και την ανάγκη για στρατιωτική προστασία σε περίπτωση νέας εχθρικής εισβολής. Ο Έλληνας πρωθυπουργός καθησύχασε τον Ιωάννη Μαλαχία. (Εκείνη την χρονική περίοδο η Ελλάδα είχε ήδη υπογράψει μυστική συνθήκη με Σερβία-Βουλγαρία και Μαυροβούνιο για προγραμματισμένη πολεμική ενέργεια εναντίων των Τούρκων, τους A’ Βαλκανικούς Πολέμους.)
Η Ελλάδα έστειλε στην Ανεξάρτητη Ικαρία εθελοντές αξιωματικούς και οπλίτες μαζί με τα απαραίτητα πολεμοφόδια.
Προς επικύρωση των υποσχέσεων της Ελλάδας στις 17 Σεπτεμβρίου ξεκινάει ουσιαστικά ο Α Βαλκανικός Πόλεμος με επιστράτευση των Ελληνικών Στρατιωτικών Δυνάμεων και στη συνέχεια η νικηφόρα πορεία του Ελληνικού στρατού απελευθέρωσε περιοχές και πόλεις με αποκορύφωμα στις 26 Οκτωβρίου την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
Με τις επιτυχίες αυτές και τον Ελληνικό στρατό να βαδίζει προς την Κωνσταντινούπολη και τον Ελληνικό στόλο να έχει περιορίσει του Τούρκους στα Στενά του Ελλήσποντου, η Ικαρία δεν διέτρεχε κίνδυνο απόβασης και έτσι ένα αίσθημα ασφάλειας εξαπλώθηκε στους Ικαρίους.
Στο ενδιάμεσο διάστημα η παγίωση της ασφάλειας που ένιωσαν οι Ικάριοι και η επικείμενη ένωση με την Ελλάδα, αναβίωσε στο νησί μας τοπικιστικές και προσωπικές αντιθέσεις, που υπήρχαν, όπως συμβαίνει παντού στην Ελληνικό χώρο. Αντιθέσεις που είχαν υποχωρήσει τον τελευταίο καιρό λόγο του κοινού αγώνα.
Η Ικαρία χωρίζεται από τον Πράμνειο όρος σε δύο τμήματα, το βόρειο και το νότιο. Ο προαιώνιος εκείνος χωρισμός, με την δυσκολία επικοινωνίας από ξηρά, δημιούργησε στους κατατόπους πληθυσμούς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Δεδομένου πως ο κατά την λεγόμενη Αφάνεια, ο υποδειγματικός Ικαριακός βίος εξελίχθηκε στο Βόρειο κυρίως τμήμα με επακόλουθο τον εποικισμό στο Νότιο, δημιούργησε στους ”βόρειους κατοίκους” μια συνείδηση και μια αντίστοιχη αξίωση ως προς το προβάδισμα στην διοίκηση των πραγμάτων του νησιού (σημ. Που θα βρίσκεται η Πρωτεύουσα).
Η Ικαριακή Επανάσταση που κατάργησε με σχετικό ψήφισμα την δουλεία δεν όρισε την έδρα των νέων αρχών του νησιού. Μάλλον γιατί είχε θεωρηθεί αυτονόητη, η συνέχιση του Αγίου Κηρύκου ως Πρωτεύουσα και έδρα της Ικαρίας, οι κάτοικοι της αρχαίας Οινόη (σημερινός Κάμπος) είχαν την επιθυμία επαναφοράς της πρωτεύουσας στο κέντρο της νήσου όπως ήταν και την κλασσική περίοδο με την Οινόη-Δολίχη και στη συνέχεια Ακαμάτρα της Μεσαριάς. Η παρούσα αντίθεση δεν θα έφτανε στα άκρα αν δεν συνέβαιναν μερικά συμπτωματικά περιστατικά, ικανά να αναζωπυρώσουν την ιστορικά δικαιολογημένη φιλοδοξία των Ευδηλίων, γεγονότα που θα αναφέρουμε στη συνέχεια.
Η Προσωρινή Διοίκηση της Ικαρίας έστειλε στην Αθήνα επιτροπή για την έγκριση υψώσεως της Ελληνικής σημαίας και τερματισμό του βίου της αυτόνομης Πολιτείας, σε απάντηση των Ικαρίων το Υπουργείο των Εξωτερικών τον Οκτώβριο του 1912 είχε διατάξει την επιτροπή να φρούρησή το καθεστώς της αυτονομίας μέχρι νεωτέρας διαταγής.
Στις 27 Οκτωβρίου, με τα ελληνικά όπλα να έχουν προχωρήσει ώστε να αναμένεται από τους Ικαριώτες η από στιγμή σε στιγμή κατάληψη της Ικαρίας από τον Ελληνικό στόλο, έφτασε στον Εύδηλο, έναν ατμόπλοιο με σκοπό την συγκοινωνία των προ ολίγου καταληφθέντων νησιών Θάσου, Λήμνου, Ψαρών και Σαμοθράκης, από εκείνο το ατμόπλοιο αποβιβάστηκαν δύο υπαξιωματικοί, οι οποίοι ζητωκραύγασαν υπέρ της Ενώσεως. Την ζητωκραυγή αυτή επανέλαβαν οι παρευρίσκοντες Ευδηλιώτες, και εκείνη τη στιγμή μάθαιναν την απελευθέρωση και της Θεσσαλονίκης. Την επόμενη ημέρα έγινε συνέλευση από τους Ευδηλίους με την συμμετοχή των πληθυσμών της Μεσαριάς και της Περαμεριάς για να εορτάσουν τα χαρμόσυνα νέα του Ελληνικού στρατού, μέσα σε αυτό το κλίμα ενθουσιασμού, η συνέλευση διακήρυξε την ένωση με το ακόλουθο ψήφισμα .
Το ψήφισμα εστάλη στην Αθήνα από τους Ευδηλιώτες ηγέτες μέσω του σπουδαστή Γεώργιο Πουλιανό, με τους ίδιους να ανακοινώνουν στην Κυβέρνηση του Αγίου Κηρύκου την διέλευση του ατμόπλοιου, χωρίς να αναφέρουν το ψήφισμα και την διακήρυξη της ένωσης. Τα γεγονότα όμως έγιναν γνωστά με τους ηγέτες του Αγίου Κηρύκου να στέλνουν στον Εύδηλο τον Ευάγγελο Κουκουδέα (Έλληνα-Αξιωματικό-Μακεδονομάχο που είχε σταλεί στην Ικαρία από την Αθήνα για στρατιωτική ενίσχυση). Ο Κουκουδέας αντί να μεταπείσει τους Ευδηλιώτες, συντάχθηκε με τις θέσεις τους, και κατεύθυνε τον πληθυσμό στην βίαιη, στην ανάγκη, κατάργηση του Αγίου Κηρύκου ως Πρωτεύουσα.
Οι Φαναρίτες έμαθαν πως οι Μεσαρίτες θα πραγματοποιούσαν αιφνιδιασμό κατά της πρωτεύουσας την 1η Νοεμβρίου, απεύθυναν έκκληση προς την Ελληνική Κυβέρνηση για την άμεση κατάληψη και ενσωμάτωση της Ικαρίας, και ταυτόχρονα αποφάσισαν την στρατιωτική άμυνα της περιοχής, Οι Φαναρίτες έστειλαν στον Εύδηλο τον ιατρό Γ.Κράτσα προς ενημέρωση ίσως και αποφυγή των δυσάρεστων εξελίξεων και στις Ράχες τον αστυνόμο Σιδερή Γιάκα, με σκοπό την πίεση των Ευδηλιωτών από τον Νότο αφού οι Ραχιώτες είχαν συνταχθεί με τους Φαναρίτες.
Το ξημέρωμα της 31ης Οκτωβρίου μια γενική κωδωνοκρουσία έδωσε το σύνθημα γενικής επιστράτευσης στον Άγιο Κήρυκο, το ξημέρωμα βρήκε την πρωτεύουσα με πολεμική όψη. Η αποφασιστική κινητοποίηση έγινε γνωστή στον Εύδηλο και έφερε άμεσα αποτελέσματα.
Την 1η του Νοέμβρη αντί για πολεμική διαμάχη, έφτασαν από τον Εύδηλο ειρηνικές επιστολές οι οποίες ανέφεραν την παρεξήγηση των προθέσεων της περιοχής από τους Φαναρίτες και συνιστούσαν παύση οπλοφορίας.
Η ανατολή της 4ης Νοεμβρίου βρήκε το Αντιτορπιλικό ”Θύελλα”, με πλοίαρχο τον Αλ.Βλαχόπουλο στον Εύδηλο, χαιρέτισε με 21 κανονιοβολισμός την πλατεία του Ευδήλου που κυμάτιζε η Ελληνική σημαία.
Η προκήρυξη του Ναυάρχου Κουντουριώτη(επικεφαλή του ελληνικού στόλου στο Αιγαίο) που μοιράστηκαν σε όλο το νησί ήταν η παρακάτω.
εκτός από την προκήρυξη εστάλη προς τον Δήμαρχο Φαναρίου η κάτωθι διαταγή του κυβερνήτη της ”Θύελλας” και στη συνέχεια ο Δήμαρχος ενημέρωσε σχετικά τους υπόλοιπους ”φορείς”
Το απόγευμα της ίδιας μέρας (Κυριακή 4 Νοεμβρίου) το Αντιτορπιλικό Θύελλα έφτασε στην πρωτεύουσα του νησιού τον Άγιο Κήρυκο. Ο εορτασμός για την ένωση της Ικαρίας με την Ελλάδα έγινε την επόμενη ημέρα 5 Νοεμβρίου. Μετά την κατανυκτική δέηση πομπή Λαού και επισήμων ξεκίνησε από τον παραλιακό ναό του Αγίου Νικολάου προς το Διοικητήριο. Της πομπής προηγούνταν ο Σταυρός, τα εξαπτέρυγα, τα λάβαρα οι σημαίες και το ιερατείο, ακολούθως τα μέλη της Διοικούσης Επιτροπής.
Στο Διοικητήριο ο Γενικός Γραμματέας της Διοικούσης Επιτροπής, ο Σχολάρχης Γ.Σ. Λομβαρδάς διάβασε το διάγγελμα του Βασιλέων Γεωργίου, το σχετικό με τον πόλεμον και στη συνέχεια το διάγγελμα του Ναυρχου Κουντουριώτη περί της Ενώσεων της νήσου με την αιώνια Πατρίδα.
Ο Αρχηγός της Αυτόνομης και Ελεύθερης Πολιτείας της Ικαρίας, Ιωάννης Μαλαχίας απήθυνε προς τους Ικαρίους τον ακόλουθο λόγο.
Σημείωση: Είναι μεγάλη η χαρά να γράφουμε σήμερα αυτά τα λόγια ενός από τους πιο σημαντικούς λόγιους της Ικαρίας του ιστορικού Ιωάννη Μελά, που με τόσο γλαφυρό λόγο κατέγραψε τα παραπάνω γεγονότα. Να ζητήσω συγγνώμη για την ”απόδοση” του κειμένου για τυχόν λάθη ή παραλήψεις.
Όλες οι εικόνες και τα αποσπάσματα του άρθρου βρίσκονται στην ”Ιστορία της Νήσου Ικαρίας” του Ιωάννη Μελά
Δημήτρης Φιλιπποπολίτης
www.ikariaki.gr
