Αλλάζουν και οι παροιμίες. Όταν πριν τρία χρόνια άκουσα να λέει χαζογελώντας ένας πολιτικός «αυτά που ξέρατε θα τα ξεχάσετε», δεν μπορούσα να φανταστώ τί θα ξεχάσουμε και μέχρι ποιού σημείου. Τώρα, μετά τα μνημόνια, εντός του πνεύματος της νέας τάξης πραγμάτων, είναι μόνον οι πάσχοντες από αλσχάιμερ. Θα σας επισημάνω μόνο την αλλαγή που έχει γίνει στις παροιμίες και τα γνωμικά, που ήταν ανέκαθεν οδηγητές της ηθικής και κοινωνικής ζωής, αφού εθεωρείτο ότι περιέχουν αδιασάλευτες αξίες. Και αρχίζουμε:
«Πιο καλά να σου βγεί το μάτι παρά τ΄όνομα». Έχει αντιστραφεί πλήρως. Πρώτον η τιμιότητα σήμερα δεν προάγει την οικονομική κατάσταση του ατόμου και δεύτερον πώς να ζήσεις ανάπηρος μ’ ένα μάτι, με τη σφαγή των συντάξεων και την αδιανόητη αύξηση των φόρων.
«Όπως στρώσεις θα κοιμηθείς». Καμιά βάση δεν έχει σήμερα. Το ισχύον είναι όπως στρώσουν θα κοιμηθείς, αφού άλλοι κανονίζουν τη ζωή σου κι εσύ χάνεις τον ύπνο σου.
«Έκατσε η δουλειά στην πόρτα και κυνήγησε τη φτώχεια». Αυτό είναι που άλλαξε. Έκατσε η φτώχεια στην πόρτα και κυνήγησε την δουλειά.
«Καλύτερα να κοιμηθείς νηστικός, παρά να ξυπνήσεις χρεωμένος». Τώρα και νηστικός και χρεωμένος. Πάει κι αυτό.
«Όπου ακούς πολλά κεράσια να κρατάς μικρό καλάθι». Τώρα όπου ακούς πολλά κεράσια μην πας καθόλου. Δεν είναι για σένα.
«Ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρεται». Μην είστε βέβαιοι. Μάλλον χαίρονται για πάντα. Εξαιρούνται όσοι κλέβουν λίγα.
«Τα εν οίκω μη εν Δήμω». Στάσου εσύ στην σειρά του συσιτίου με τις κάμερες γύρω και μετά έλα να μου πεις το αρχαίο αυτό ρητό. Ακόμη και ο Ο.Τ.Ε. αν δεν έχεις πληρώσει και σου έχει κόψει το τηλέφωνο, από φέτος άρχισε να σε ξεμπροστιάζει, κάτι που δεν έκανε ποτέ. Σου λέει μη ηχογραφημένο μήνυμα, μόλις αρχίσεις να πληκτρολογείς, ότι «η επικοινωνία σου είναι κομμένη λόγω οφειλής». Ντροπή. Μπορεί να πάει να τηλεφωνήσει ένας φίλος, ένας συγγενής, ένας πελάτης. Μπορεί να μην το πλήρωσες από αμέλεια και να μην ξέρεις ότι είναι κομμένο.
Σαν επίλογο, θα χρησιμοποιήσω μια αρχαία ρήση που ισχύει. Ειπώθηκε από τον Αγάθωνα του Τεισαμενού, τετρακόσια χρόνια προ Χριστού. «Τρία πράγματα πρέπει να θυμάται όποιος βρίσκεται στην εξουσία: Ότι κυβερνάει ανθρώπους, ότι πρέπει να διαχειρίζεται την εξουσία σύμφωνα με το νόμο κι ότι δεν θα κυβερνάει αιώνια».
Τούλα Τσιαντή
